Terlebih dahulu, saya ingin merakamkan ribuan terima kasih kepada pensyarah saya, En Shuhor kerana telah mengajar saya terutamanya cara-cara penyengaraan kenderaan. Sepanjang tempoh menyiapkan kerja kursus ini, banyak ilmu yang telah dicurahkan oleh beliau seperti merombak, memeriksa, menguji, melaras, memasang komponen-komponen kenderaan dan sebagainya.
Tidak lupa juga saya tujukan penghargaan ini kepada kedua-dua ibu bapa saya kerana telah banyak membantu saya dari segi kewangan dan dorongan yang amat berguna kepada saya sepanjang masa saya untuk menyiapkan kerja kursus ini.
Semoga kerja kursus ini dapat dijadikan rujukan dan panduan kepada mana-mana mahasiswa yang ingin merujuk bahan saya pada masa akan datang. Mohon maaf sekiranya terdapat sebarang kekurangan dalam kerja kursus ini.
Akhir kata, saya berasa amat bersyukur kerana saya telah menyiapkan karja kursus ini sebelum masa yang ditetapkan untuk menghantar kerja kursus ini. Sesungguhnya yang baik itu datang daripada Tuhan, manakala yang lemah itu atas kelemahan kita sebagai insani.
Sekian, terima kasih.
GENERAL OVERHAUL
ROMBAK RAWAT KEPALA SILINDER
Pengenalan
Enjin terdiri daripada dua bahagian utama iaitu kepala silinder dan bongkah enjin. Pelbagai jenis kerja penyenggaraan perlu dilakukan untuk menjamin prestasi enjin.
ENJIN
Fungsi:
- Menghasilkan kuasa untuk menggerakkan kenderaan dan menjalankan semua peralatan elektrik serta alat tambahan dalam kenderaan.
KENDALIAN
Kendalian enjin dua lejang:
- Enjin dua lejang tidak menggunakan injap. Sebaliknya, terdapat liang pada dinding silinder yang ditutup dan dibuka oleh pergerakan piston iaitu liang masuk, liang pindah dan liang ekzos.
Kendalian enjin empat lejang:
- Enjin empat lejang mempunyai injap dan prosesnya melibatkan empat lejang iaitu lejang masuk, mampatan, kuasa dan ekzos.
PENGELASAN ENJIN
Kepala silinder:
ü Fungsi utama kepala silinder adalah untuk menutup silinder enjin agar dapat membentuk ruang pembakaran. Komponen-komponen utama yang terpasang pada kepala silinder ialah aci sesendol, pemasangan injap dan palam pencucuh. Kepala silinder enjin lama dibuat daripada besi tuang sementara enjin moden menggunakan aloi aluminium.
Aci sesendol:
ü Fungsi utama aci sesendol ialah membuka injap masuk dan injap ekzos mengikut urutan yang ditetapkan. Gear aci sesendol dipasang pada bahagian hadapan aci sesendol dan disambungkan pada gear aci engkol dengan tali sawat pemasaan. Aci sesendol biasanya dibuat daripada besi tuang. Jurnal aci sesendol bergerak di dalam galas yang terdapat di dalam kepala silinder.
Pandu injap:
ü Pandu injap ialah tempat batang injap bergerak. Terdapat dua jenis pandu injap, iaitu pandu injap kamiran dan pandu injap pasang tekan. Jenis kamiran dibuat semasa proses pembuatan kepala silinder sementara jenis pasang tekan ialah sarung yang dipasang pada lubang dalam kepala silinder.
Dudukan injap:
ü Dudukan injap bersama-sama muka injap berfungsi menghasilkan kedap udara. Jenis dudukan injap ialah dudukan kamiran dan dudukan pasang tekan. Dudukan kamiran terdapat pada kepala silinder besi tuang sementara jenis pasang tekan terdapat pada dalam kepala silinder aloi aluminium. Sudut dudukan injap dalam enjin iaklah 45° atau 30°.
Pepasangan injap:
ü Kenderaan menggunakan sama ada injap jenis popet atau cendawan. Injap dibuat daripada proses larikan dan bahagian utamanya ialah muka, batang dan jidar injap. Terdapat dua jenis injap iaitu injap masuk dan injap ekzos. Kepala injap masuk lebih besar daripada kepala injap ekzos. Sesetengah batang injap ekzos mengandungi natrium untuk menyejukkan injap. Sudut muka depan injap ialah 45° dan 30°.
· Pengadang injap dibuat daripada getah neoprene berfungsi untuk menghalang kemasukan minyak pelincir ke dalam ruang pembakaran.
· Pegas injap dibuat daripada keluli pegas dan dibezakan berdasarkan bilangan gelung, ukuran dan ketegangannya.
Panca rongga masuk:
ü Panca rongga saluran masuk diperbuat daripada aloi aluminium dan dipasang pada bahagian kepala silinder. Karburator atau pemancit dipasang pada panca rongga masuk dan mempunyai saluran yang disambung ke setiap silinder. Campuran udara dan bahan api yang masuk melalui saluran ini.
Panca rongga ekzos:
ü Panca rongga ekzos diperbuat daripada besi tuang dan dipasang pada bahagian tepi silinder. Semasa injap ekzos terbuka, gas ekzos keluar melalui saluran panca rongga ke injap ekzos.
UJIAN MAMPATAN
Ujian mampatan dilakukan atas sebab berikut:
ü Kuasa enjin berkurangan.
ü Penggunaan minyak pelincir yang berlebihan.
ü Penggunaan bahan api yang tinggi.
Jenis ujian mampatan:
ü Mampatan kering.
ü Mampatan basah.
Ujian mampatan basah dilakukan apabiala bacaan ujian mampatan kering adalah rendah daripada spesifikasi. Ujian ini dilakukan untuk menentukan sama ada kebocoran berlaku pada kawasan kepala silinder atau pada bahagian-bahagian bongkah silinder.
RAWATAN KEPALA SILINDER
Rajah 1: Kepala silinder
Merombak kepala silinder:
ü Kerja menyenggara kepala silinder hendaklah mengikut prosedur. Kerja melonggarkan bolt dua atau tiga peringkat hendaklah mengikut urutan. Kepala silinder diletakkan di atas alas kayu agar tidak merosakkan permukaan kepala silinder. Pepasangan injap yang ditinggalkan disusun mengikut susunan silinder.
Pemeriksaan:
ü Kerataan permukaan kepala silinder boleh diuji dengan menggunakan lurus tepi. Permukaan yang tidak rata boleh menyebabkan kebocoran gas dari pada silinder enjin. Keretakan kepala silinder boleh dikesan dengan menyemburkan pencelup yang akan menusuk ke bahagian yang retak.
ü Kelegaan minyak aci sesendol diuji dengan menggunakan tolok plastik dan kelurusan aci sesendol diuji dengan menggunakan tolok dial.
ü Injap diperiksa untuk mengesan kerosakan seperti terbakar, calar, haus pada permukaan injap dan leburnya muka injap. Jika kelegaan antara pandu injap dengan batang injap melebihi spesifikasi, pandu injap hendaklah diganti.
ü Pegas injap diperiksa untuk memastikannya square dan tidak melebihi spesifikasi dari segi panjang dan ketegangan.
ü Dudukan injap diperiksa untuk mengesan bopeng dan kehausan. Penyelasaiyannya ialah dudukan dicanai atau diganti jika terlampau haus.
ü Pepasangan aci jumpelang diperiksa dan, jika kehausan melebihi spesifikasi, ini akan menyebabkan enjin hingar semasa beroperasi.
ROMBAK RAWAT BONGKAH ENJIN
Pengenalan
Dalam bab ini anda dapat mengenali bahagian-bahagian utama bongkah enjin serta mempelajari istilah, formula dan pengiraan. Seterusnya, melakukan kerja pemeriksaan, pengujian, memasang kembali, menghidupkan dan menyala enjin.
BONGKAH ENJIN
Rajah 2: Bongkah enjin
BAHAGIAN DAN BINAAN ENJIN
Bongkah enjin:
a) Bongkah enjin terdiri daripada bongkah silinder dan kotak engkol.
b) Binaan tersebut menjadikan enjin lebih kukuh.
c) Bongkah enjin dibuat daripada besi tuang bercampur dengan nikel dan kromium.
d) Untuk kenderan yang mengutamakan kelajuan, enjin mestilah ringan dan bongkahnya dibuat daripada aloi aluminium.
e) Silinder bongkah enjin dikelilingi selubang air untuk mengekalkan suhu kerja.
Takungan minyak pelincir:
a) Takungan minyak pelincir dibuat daripada jenis keluli tekanan.
b) Ada juga takungan yang dibuat daripada aloi aluminium untuk memudahkan aliran haba. Sirip penyejuk juga terdapat di sekeliling takungan untuk penyejukan enjin.
c) Takungan ini menakung minyak pelincir dan mempunyai palam salir.
Piston dan gelang:
a) Piston dibuat daripada aloi aluminium.
b) Gelang piston dibuat daripada besi tuang dan keluli.
c) Pemasangan piston dalam silinder mestilah jitu untuk menerima hentakan lejang kuasa.
d) Piston juga mestilah tahan haba.
e) Bagi menjamin kekedapan dalam silinder, gelang mampatan dipasang pada piston.
f) Gelang minyak memudahkan dan mengawal pelinciran pada silinder serta mengelakkan minyak pelincir sampai ke ruang pembakaran.
Rod penghubung dan cemat piston:
a) Rod penghubung dipasang pada piston melalui cemat piston dan hujung yang satu lagi dipasang pada cemat aci engkol.
b) Rod penghubung dan cemat piston mengubah pergerakan piston secara salingan pada putaran melalui aci engkol.
Aci engkol dan roda tenaga:
a) Galas utama menahan aci engkol.
b) Apabila berputar, aci engkol mengalirkan kuasa ke kotak gear dan seterusnya ke roda pemacu.
c) Aci engkol dibuat daripada besi tuang bercampur aloi. Jurnalnya adalah lebih keras dan mempunyai permukaan yang licin.
d) Roda tenaga dipasang pada bahagian belakang aci engkol.
e) Ia ditimbang dengan tepat, berperanan untuk menyerap kuasa dari lejang kuasa dan meneruskan pusingan pada lejang lain.
f) Roda tenaga yang dipasang pada bahagian aci engkol mempunyai gear yang bergigi untuk memudahkan motor penghidup memusingkannya.
PEMERIKSAAN DAN PENGUKURAN KOMPONEN
MAKLUMAT PENTING
Pemeriksaan komponen:
ü Kejituan pemasangan piston ke dalam silinder dapat menentukan pretasi sesebuah enjin.
ü Keadaan ini menghasilkan mampatan yang tinggi dan kuasa optimum dengan penggunaan bahan api yang efisen.
ü Silinder perlu diukur bagi menentukan tahap kehausannya.
ü Kehausan silinder, gelang piston, piston dan galas engkol boleh mengakibatkan perkara berikut:
I. Berlakunya tamparan piston.
II. Pengurangan kuasa.
III. Penggunaan bahan api dengan kadar yang tinggi.
IV. Kadar penggunaan minyak pelincir yang tinggi serta enapan karbon di dalam ruang pembakaran.
V. Kehausan galas aci engkol akan menyebabkan berlakunya bunyi hentakan semasa lejang kuasa dan mengakibatkan percikan minyak pelincir dengan kadar yang tinggi ke dalam silinder. Keadaan ini akan menyebabkan pembakaran minyak pelincir dan menghasilkan asap berwarna biru.
PEMASANGAN BAHAGIAN-BAHAGIAN
MAKLUMAT PENTNG
Pemasangan bahagian-bahagian:
ü Berhati-hati semasa memasang pengadang minyak pelincir. Kerosakan pada bibirnya akan menyebabkan kebocoran.
ü Pastikan galas dipasang dalam keadaan bersih. Kekotoran boleh mempercepatkan kehausan pada galas.
ü Apabila memasang gelang piston kedudukan selanya hendaklah dipatuhi seperti dalam manual workshop. Tujuannya untuk mengelakkan kebocoran gas dalam silinder.
ü Pemeriksaan dan pemasangan tali sawat pemasangan hendaklah mematuhi peraturan yang sedia ada. Periksa tali sawat pemasaan samaada retak atau haus.
ü Pelarasan kelegaan injap hendaklah menepati penentuan pembuat. Kelegaan yang lebih menyebabkan kebisingan injap sementara kelegaan yang kecil boleh menyebabkan injap terbakar dan enjin kehilangan kuasa.
KERJA PENALAAN
MAKLUMAT PENTING:
Penalaan enjin adalah penggantian kompenen dan pelarasan jitu untuk mencapai prentasi enjin yang optimum.
Beberapa langkah yang perlu dilakukan sebelum kerja penalaan:
ü Sistem penyejuk:
I. Memeriksa paras air dalam tangki simpanan.
II. Air radiator hendaklah bebas daripada kesan minyak.
ü Sistem pelincir:
I. Pastikan paras minyak pelincir mencukupi.
II. Pastikan minyak pelincir tidak bercampur dengan air atau berubah warna.
ü Penapis udara:
I. Bersihkan elemen dengan udara mampat.
ü Tudung pengagih dan kabel:
I. Periksa keretakan pada tudung pengagih.
II. Periksa sambungan kabel.
ü Bateri:
I. Pastikan punca bateri bersih dan kemas.
II. Pastikan punca bateri dipasang dengan betul.
III. Periksa paras elektronit.
ü Palam pencucuh:
I. Pastikan palam pencucuh dalam keadaan baik.
II. Periksa palam pencucuh.
ü Tali sawat:
I. Periksa keadaan tali sawat samaada haus atau retak.
II. Periksa ketegangan tali sawat.
ü Kelegaan injap:
I. Pastikan kelegaan injap mengikut spesifikasi.
